یکشنبه ۰۵ مرداد ۰۴ ۱۳:۵۷
اگزاست فن، هواکش صنعتی مکنده ای است که عموما برای تهویه هوا از طریق خارج کردن هوای مرده از محیط یا وارد نمودن هوای تازه به محیط در فضاهای بسته به کار گرفته میشود. اگزاست فنها در دو دسته کلی سانتریفیوژ و آکسیال هر یک کاربری خاصی دارند و اندازه آنها نیز وابسته به میزان هوایی است که باید در واحد زمان جابجا نمایند.
اگزاست فن (Exhaust Fan) یا فن تخلیه، نوعی فن است که برای خارج کردن هوا، دود، بخار، گرد و غبار و سایر آلاینده‌ها از یک فضای بسته استفاده میشود. این فنها معمولاً در محیط‌های مختلفی مانند آشپزخانه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، کارگاه‌ها، صنایع و حتی سیستمهای تهویه مطبوع به کار می‌روند.
نحوه کار اگزاست فن
تعریف طرز کار اگزاست فن: انتقال انرژی مکانیکی از الکتروموتور به قسمت فن، موجب چرخش پروانه و سبب مکش یا جابجایی جریان هوای محیط می‌گردد. بخش حلزونی یا قسمت هوزینگ دستگاه جریان هوای القایی را بسمت فن هدایت می‌کند. مکان قرارگیری، نوع کاربرد، سلامت قطعات، محاسبه دقیق میزان هوادهی بر اساس دفعات تخلیه هوا، بر نحوه عملکرد اگزاست فن تاثیرگذار است.
نحوه کار اگزاست فن سانتریفیوژ بر دو محور اساسی برنامه ریزی شده است. نخست نیروی گریز از مرکز که توسط نیروی گشتاور به کمک الکتروموتور دستگاه ایجاد میشود. به همین علت به این مدل فنها، سانتریفیوژ اطلاق می‌گردد. عامل دوم زاویه یا در واقع نوع پره‌های فن می‌باشد. تیپ سانتریفیوژ برای شرایط کاری با فشار استاتیک بالا طراحی شده‌اند.
مزایای استفاده از اگزاست فن
-بهبود کیفیت هوا در محیط‌های بسته.
-کاهش رطوبت و جلوگیری از رشد قارچ و کپک
-خارج کردن بوهای نامطبوع و دود.
-افزایش کارایی سیستمهای تهویه مطبوع.
معیارهای انتخاب اگزاست فن
ظرفیت هوا دهی (CFM): میزان هوایی که فن می‌تواند در دقیقه جابجا کند.
سطح صدای فن (دسی بل): میزان صدای تولیدی توسط فن.
اندازه و ابعاد فن: متناسب با فضای نصب.
نوع محیط: محیط‌های صنعتی نیاز به فن‌های قوی‌تر دارند.
مصرف انرژی: فن‌های با راندمان انرژی بالاتر، هزینه‌های برق کمتری دارند.
انواع اگزاست فن
1.اگزاست فن دیواری (Wall Exhaust Fan):
این نوع فنها روی دیوار نصب می‌شوند و هوا را به بیرون از ساختمان هدایت می‌کنند.
معمولاً در سرویس‌های بهداشتی، آشپزخانه‌ها و محیط‌های کوچک استفاده می‌شوند.
2.اگزاست فن سقفی (Ceiling Exhaust Fan):
این فنها روی سقف نصب می‌شوند و هوا را به بیرون از ساختمان هدایت می‌کنند.
بیشتر در سالن‌های بزرگ، کارگاه‌ها و محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
3.اگزاست فن پنجره‌ای (Window Exhaust Fan):
این نوع فنها در پنجره‌ها نصب می‌شوند و هوا را به بیرون هدایت می‌کنند.
معمولاً در فضاهای کوچک مانند آشپزخانه‌ها و اتاق‌ها استفاده می‌شوند.
4.اگزاست فن کانالی (Ducted Exhaust Fan):
این فنها به سیستم کانال‌کشی متصل می‌شوند و هوا را از طریق کانال‌ها به بیرون هدایت می‌کنند.
بیشتر در سیستمهای تهویه مطبوع و محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
5.اگزاست فن قابل حمل (Portable Exhaust Fan):
این نوع فنها قابل حمل هستند و برای استفاده موقت در محیط‌های مختلف مناسب‌اند.
معمولاً در کارگاه‌ها و محیط‌های صنعتی موقت استفاده می‌شوند.
کاربردهای اگزاست فن
-آشپزخانه: برای خارج کردن دود، بخار و بوهای ناشی از پخت و پز.
-سرویس‌های بهداشتی: برای خارج کردن رطوبت و بوهای نامطبوع.
-کارگاه‌ها و صنایع: برای خارج کردن گرد و غبار، دود و بخارات شیمیایی.
-سیستمهای تهویه مطبوع: برای بهبود جریان هوا و خارج کردن هوای آلوده.
نکات مهم در نصب و نگهداری اگزاست فن
نصب صحیح فن برای جلوگیری از لرزش و صدای اضافی.
تمیز کردن منظم فن برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار و کاهش کارایی.
بررسی دوره‌ای موتور و قطعات متحرک برای اطمینان از عملکرد صحیح.
طراحی و محاسبه اگزاست فن
اولین گام برای طراحی و محاسبه اگزاست فن برای هر کاربری، چه صنعتی و چه غیر صنعتی، گزینش نوع فن ( آکسیال یا سانتریفیوژ) می‌باشد. محاسبه ظرفیت هوادهی مناسب با توجه به نوع کاربرد گام دوم به حساب می‌آید. میزان هوادهی با توجه به نوع کاربری می‌تواند برمبنای متر مکعب در ساعت و پای در دقیقه محاسبه گردد. میزان فشار استاتیکی ثابت و متغیر به ویژه برای سیستمهای سانتریفیوژ بکوارد از دیگر فاکتورهای مهم برای انجام محاسبات اگزاست فن به شمار می‌رود.
طراحی اگزاست فن باید بر اساس نوع برق مصرفی(تک فاز یا سه فاز) صورت پذیرد. توان موتور و تعداد دور آن در دقیقه یکی دیگر از عواملی است که باید در هنگام طراحی سیستم اگزاست به آن توجه کرد. در آخر تعیین سایز و تعداد تیغه پروانه بر میزان هوادهی تاثیر مستقیم دارد. این عامل در اگزاست فن پنجره‌ای و اکسیال از اهمیت بیشتری برخوردار است.
اجزای قطعات اگزاست فن
برای آشنایی کامل با سیستم دستگاه باید دانشی جامع نسبت به اجزای اگزاست فن و ساختار آن داشته باشیم. قطعات اگزاست فن شامل مجموعه اجزای سازنده این دستگاه می‌باشد که به دو دسته اجزای اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند.
الکتروموترر یا دینام: وظیفه تامین نیروی مکانیکی جهت چرخش پروانه و مکش یا دمش هوا را برعهده دارد. الکتروموتور می‌تواند ساخت شرکت داخلی (موتوژن و الکتروژن) یا کمپانی اورپایی نظیر زیمنس باشد. براساس میزان دبی حجمی هوای مورد نیاز، توان الکتروموتور بر حسب اسب بخار اعلام می‌گردد. برای محاسبه هوادهی اگزاست فن می‌توان از دو کمیت دبی حجمی تحت عنوان متر مکعب بر ساعت یا پای مکعب در دقیقه استفاده کرد. دینام دستگاه می‌تواند سنکرون یا انسنکرون باشد.
پروانه یا فن(Fan): نوع طراحی فن و زاویه پره ها، پروانه را به سه تیپ فورواد، بکوارد و رادیال(شعاعی) تقسیم می‌کند. سیستم حوض هوارسانی یا در واقع بخش فن با اعمال فشار منفی یا مثبت، سبب ایجاد جریان هوای القایی میشود. بخش هوزینگ یا قسمت حلزونی: سیستم هوزینگ وظیفه حفاظت از قسمت فن و هدایت هوای مکش شده به سمت بیرون را بر عهده دارد. هوزینگ به دلیل ساختار حلزون مانند به بخش حلزونی فن نیز معروف است.
سیستم انتقال قدرت (کوپلینگ): انتقال قدرت گشتاور مکانیکی موتور به پروانه، برعهده بخش کوپلینگ می‌باشد. نحوه انتقال قدرت اغلب به سه روش کوپل مستقیم، تسمه پولی و تسمه با اتصال به گیربکس صورت می‌پذیرد.
برندهای معروف اگزاست فن:
Panasonic
Delta
Vent-Axia
Broan
Soler & Palau
